Strona o wojnach XX Wieku

Toldo

Trzon floty rosyjskiej stanowiło 8 pancerników (generacji przeddrednotów): "Imperator Aleksander III", "Kniaź Suworow", "Borodino", "Orieł", "Oslabja", "Sisoj Wielikij", "Nawarin" i "Imperator Nikołaj I". Ponadto, w skład floty wchodziły 3 małe pancerniki obrony wybrzeża, 1 stary krążownik pancerny "Admirał Nachimow", 8 krążowników pancernopokładowych i starych krążowników, 9 niszczycieli, 1 krążownik pomocniczy (uzbrojony statek) oraz statki transportowe z węglem i zapasami i jednostki pomocnicze. Okrętem flagowym był pancernik "Kniaź Suworow".

Siły japońskie dowodzone była przez admirała Heihachiro Togo na okręcie flagowym - pancerniku "Mikasa". Siły główne - I i II Eskadra składały się z 4 pancerników (przeddrednotów): "Mikasa", "Fuji", "Asahi", "Shikishima", 8 krążowników pancernych i 8 krążowników pancernopokładowych. Cztery pancerniki i 2 krążowniki pancerne "Nisshin" i "Kasuga" wchodziły w skład 1. zespołu admirała Togo, pozostałe 6 krążowników pancernych w skład 2. zespołu admirała Kamimury. Pomocnicze siły japońskie - III eskadra, składały się z 2 pancerników obrony wybrzeża, 7 starszych krążowników pancernopokładowych i kilku kanonierek. W skład japońskich eskadr wchodziło ponadto 21 niszczycieli i 43 torpedowców.

Rosyjska eskadra była silniejsza jedynie pozornie. Wszystkie rosyjskie pancerniki, łącznie z najnowszą czwórką typu Borodino, ustępowały nieco japońskim w opancerzeniu, szybkości i szybkostrzelności uzbrojenia. Wartość bojowa starych pancerników "Nawarin" i "Nikołaj I" była niewielka, podobnie jak 3 pancerników przybrzeżnych i części starych krążowników. Nowe pancerniki były zaś przeciążone węglem. Duża część marynarzy i oficerów, w znacznej części rezerwistów, była słabo wyszkolona - zwłaszcza załogi najnowszych pancerników, dopiero co oddanych do służby. Z powodu konieczności oszczędzania amunicji, załogi odbyły w czasie rejsu jedynie kilka strzelań ćwiczebnych. Zebrane jednostki nigdy wcześniej nie pływały razem jako jeden zespół, wiele z nich zresztą miało odmienne charakterystyki manewrowe i taktyczne.

Bój dzienny 27 maja [edytuj]

Rosyjska flota została zauważona w nocy 27 maja po godzinie 2, gdy japoński krążownik spostrzegł dwa statki szpitalne, które płynęły na końcu rosyjskiego zespołu, zachowując pełne oświetlenie. O świcie, naokoło rosyjskiej eskadry zgromadziły się w pewnej odległości japońskie krążowniki, prowadząc rozpoznanie i raportując admirałowi Togo o manewrach Rosjan. Ich akcja nie spotkała się z żadnym przeciwdziałaniem. Dzień był wprawdzie mglisty, lecz mgła wkrótce rozwiała się. Ostatecznie, rosyjski zespół płynął na północny wschód w dwóch kolumnach: w prawej 4 nowe pancerniki typu Borodino, w lewej reszta okrętów. Transportowce z osłaniającymi je krążownikami płynęły nieco z tyłu.

Cały japoński zespół był zdolny do utrzymania szybkości 16 węzłów, ale rosyjska flota obarczona jeszcze na tym etapie bitwy transportowcami, mogła rozwinąć jedynie 9 węzłów. W toku walki wprawdzie transportowce oddzieliły się, ale w dalszym ciągu dowództwo rosyjskie nie zwiększało znacząco prędkości. Togo miał zatem przewagę manewru i w toku bitwy kilkakrotnie był w stanie przegrodzić swoimi okrętami kurs Rosjan, stawiając "kreskę nad T", co ograniczało możliwości prowadzenia przez Rosjan ognia, a przede wszystkim uniemożliwiało przebicie się przez linię japońską.

Togo nadpłynął głównymi siłami, przecinając w kierunku zachodnim kurs rosyjskiej eskadry i znajdując się w efekcie na północ od niej. Ujrzawszy przeciwnika, rosyjski I zespół pancerników, płynący w prawej kolumnie, wpłynął przed czoło lewej kolumny, na skutek czego Rosjanie rozciągnęli swoje okręty w jedną kolumnę płynącą w szyku torowym. Wiązało się to jednak ze zwolnieniem biegu okrętów lewej kolumny, prowadzonej przez pancernik "Oslabja". Równocześnie, okręty Togo, nie chcąc rozminąć się z rosyjską kolumną, wykonały kolejno zwrot o ponad 180 stopni, na skutek którego przyjęły kurs równoległy do Rosjan. Był to wprawdzie ryzykowny manewr, narażajacy japońskie pancerniki na niebezpieczeństwo podczas zwrotu, lecz mimo otwarcia ognia przez Rosjan, japońska flota pomyślnie go ukończyła. Rosjanie otworzyli ogień jako pierwsi, z odległości ok. 6000 metrów, do znajdujących się po lewej stronie przed nimi okrętów. Pierwsze strzały oddano z "Suworowa" o godzinie 13.49, po czym rozpoczęła się wymiana ognia.

Po manewrze Japończyków dwie linie pancerników i krążowników pancernych znalazły się na równoległych kursach - w szyku liniowym. Japońscy artylerzyści byli jednak znacznie lepiej wyszkoleni, częściej ćwicząc strzelanie. Ponadto, w przeciwieństwie do Rosjan, japońskie załogi miały już doświadczenie bojowe. Wreszcie, na początku roku Brytyjczycy pośpiesznie dostarczyli Japończykom celowniki teleskopowe do dział, umożliwiające uzyskanie lepszej celności. Japończycy opracowali ponadto nową skuteczną technikę prowadzenia ognia zespołowego. Skutkiem tych okoliczności, Japończycy osiągnęli przewagę, uzyskując więcej trafień.

Rosyjskie pancerniki, zwłaszcza okręty flagowe, na których Japończycy skupili ogień, znalazły się pod ciężkim ostrzałem. Pierwszy został zatopiony kontradmiralski pancernik "Oslabja". O godzinie 14.30 flagowy pancernik "Kniaź Suworow" z uszkodzonym sterem wyszedł z szyku, a admirał Rożestwieński został ranny. W tym momencie rosyjska eskadra, nie mając żadnego ustalonego planu bitwy, straciła dowództwo. Z uszkodzonego i płonącego "Suworowa" admirał został zabrany przez niszczyciel. Podejmowane następnie próby zwrotu rosyjskiej eskadry na północ, w kierunku Władywostoku, były udaremniane przez manewry japońskiego zespołu, przegradzającego kurs Rosjanom.

Po godzinie 16 Togo stracił kontakt z rosyjskimi okrętami na skutek mgły i dymu. Osłabiona eskadra rosyjska, prowadzona przez pancernik "Borodino", wykonała zwrot na południe. W tym czasie, rosyjskie krążowniki, ochraniające transportowce, walczyły z japońskimi krążownikami pancernopokładowymi. W efekcie, ciężko uszkodzony został japoński krążownik "Kasagi". Przed wieczorem, gdy rosyjskie siły główne skierowały się znowu na północ w kierunku Władywostoku, ponownie natknęły się na japońskie pancerniki i doszło tym razem do rozstrzygającego wynik boju starcia. Po intensywnej walce artyleryjskiej, przed zapadnięciem zmierzchu, zatonęły z całymi załogami nowe pancerniki rosyjskie "Aleksander III" i "Borodino". "Kniaź Suworow", od kilku godzin niezdolny już do akcji, został dobity torpedami przez japońskie niszczyciele. Japończycy nie stracili żadnego okrętu, jedynie w toku dziennej walki kilka z nich doznało uszkodzeń, zwłaszcza krążowniki pancerne "Asama" i "Nisshin" oraz pancernik flagowy "Mikasa".

Bój nocny i dzienny 28 maja [edytuj]

Wieczorem dowództwo rosyjskie objął kontradmirał Niebogatow na starym pancerniku "Imperator Nikołaj I". Główne siły japońskie odeszły na północ, a przeciwko Rosjanom zostały skierowane niszczyciele i torpedowce do ataku torpedowego. Rosyjski zespół rozproszył się na kilka mniejszych, które samodzielnie usiłowały na przemian przerwać się na północ lub odejść od japońskich niszczycieli na południe. Wprawdzie tylko kilka z ponad 50 wystrzelonych torped trafiło, jednakże zatopiony został nimi pancernik "Nawarin", a pancernik "Sisoj Wielikij" i krążowniki: "Admirał Nachimow" i "Władimir Monomach" doznały uszkodzeń, które, w połączeniu z poniesionymi poprzedniego dnia, spowodowały ich samozatopienie rano przez załogi.

Okręty eskadry admirała Niebogatowa ("Nikołaj I", "Orieł" i 2 pancerniki przybrzeżne), nie włączając w nocy reflektorów i odchodząc na południe, uniknęły ataku torpedowego, po czym skierowały się ponownie na północny wschód w kierunku Władywostoku. Jednakże rano, około godz. 10 znalazły się w obliczu głównych sił japońskich. Nie mając większych szans, ponadto mając okręty uszkodzone poprzedniego dnia, Niebogatow rozsądnie poddał się. Jedynie krążownik "Izumrud", na sygnał o poddaniu się, przerwał się przez okrążenie, lecz pod Władywostokiem wpadł na skały i musiał być wysadzony przez załogę.

Krążownik "Swietłana" stoczył bój z japońskimi krążownikami, lecz po wyczerpaniu amunicji został opuszczony przez załogę i zatopiony przez okręty japońskie. Około godziny 18 idący pojedynczo uszkodzony pancernik przybrzeżny "Admirał Uszakow" został osaczony przez 2 krążowniki pancerne "Iwate" i "Yakumo". Odmawiając poddania się, podjął walkę, w której Japończycy prowadzili celny ogień spoza zasięgu jego dział. W końcu, "Admirał Uszakow" został samozatopiony po wyczerpaniu amunicji. Admirał Rożestwieński trafił do niewoli na niszczycielu "Biedowyj", lecz płynący razem z nim niszczyciel "Groznyj" zdołał uciec i po walce z japońskimi niszczycielami, przedarł się do Władywostoku.

Jeszcze wieczorem 28 maja stary krążownik "Dmitrij Donskoj" stoczył bój z 6 ścigającymi go japońskimi krążownikami. Z nastaniem ciemności udało mu się oderwać i schronić koło wyspy Atsurgato, lecz na skutek doznanych uszkodzeń został następnego dnia samozatopiony. Trzy krążowniki pancernopokładowe: "Oleg", "Aurora" i "Żemczug" dotarły do amerykańskiej bazy w Manili na Filipinach, gdzie zostały internowane. Jedynie mały krążownik "Ałmaz" i dwa niszczyciele ("Groznyj" i "Brawyj") dotarły do Władywostoku. Pozostałe niszczyciele i transportowce zostały zatopione lub w inny sposób utracone.

WIKIPEDIA